1864 VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEMDE SÜRÜLEN VEYA CEZALANDIRILAN ABAZA BOYLARI
0 Yorum
1864 VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEMDE SÜRÜLEN VEYA CEZALANDIRILAN ABAZA BOYLARI:
21 Mayıs 1864 büyük Çerkes sürgünü ile birlikte vatanlarını terk etmek zorunda kalan Abazaların, diğer kardeş halklar olan Adığe ve Ubıh boyları ile birlikte Osmanlı devletinin topraklarının farklı yerlerine yerleşmek zorunda kaldıklarını, Adığe ve Ubıh boyları ile birlikte aynı trajediyi yaşadıkları bilinmektedir.
Bu paralelde özellikle son aylarda sürekli olarak Çerkes sürgününden bahsedilmektedir. Çerkes sürgününden bahsetmek ve o eksende açıklamalar yapıp, yazılar yazmak toplumun kendi tarihine ve değerlerine sahip çıktığının önemli bir göstergedir.
Ubıhların tamamı, Adığelerin büyük bir kesimi ve Abazaların birçok kabilesi bu sürgünden nasibini almıştır. Abazalar özelinde Konuya açıklık getirmek adına gelelim bu boyları beraber inceleyelim…
1864 VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEMDE SÜRÜLEN VEYA CEZALANDIRILAN ABAZA BOYLARI:
1- Sadz Kabilesi (Apsuva): Bzıp nehrinden Xosta nehrine kadar, Gagradan Soçiye kadar ve Soçipsta vadisine kadar yaşarlardı. Gürcüler kendilerine Ciget Abazaları derdi. Sadzlara Khaltsıs’da deniyor. Birçok yerde komşuları olan Ubıh ve Adığelerle yakın ilişkiler içerisindeydiler. Özellikle Ubıhlar'a yakın yerlerde yaşıyorlardı. 1810 yılında Rusya'nın kontrolüne geçen büyük Abhazya diye tabir edilen kral Çaçba hanedanlığının kontrolü ve merkezi idarenin sınırları dışında yaşayan Sadzlar da Feodal dönemim realitesini yansıtan Tsanba, Geçba ve Arıdba gibi ailelerin sözü geçiyordu. 1864 öncesi dönemde özellikle komşuları Ubıhlar ile birlikte Ruslara karşı ciddi mücadeleler vermişlerdir. Yaşadıkları yerlere tarihçiler küçük Abhazya diye adlandırırlar. Saydığım bu yerlerde yaşayan 30 civarı Sadz köyü 1864 sürgünü ile Osmanlıya gitmişlerdir. En çok olarak Sakarya Akyazı hattında ve Sakarya'nın merkezine yakın yerlerde 20'nin üzerinde köy kurmuşlardır. Bu köylerin tamamında yaşayan Sadzlar Güney batı Abazacası grubuna giren Sadz ağzı ile konuşurlar. Bugün bu köylerin birçoğunda Abazalaşmış Ubıh aileler mevcuttur.
2- Ahçıpsa Kabilesi (Apsuva): Mızımta ırmağının başlarında yaşıyorlardı. 19. yüzyıl Rus kaynaklarında Kbaada olarak geçen bugün adı Krasnaya Polyana olan yerin adı Abazaca Gubaa-dü! Soçi 2014 kış olimpiyatlarına ev sahipliği yapacak bu topraklarda eskiden Ahçıpsa Abazaları yaşardı. Krasnaya Polyananın da dâhil olduğu bu yerler eskiden Ahçıpsalarındı. O dönem onlarca yerleşim ve köyden oluşan Ahçıpsalılar; Ahtsu, Çıjü, Zıxra, Ahıştır, Psaştxa, Laura, Bzırıpsı gibi yerlerde yaşıyorlardı. Büyük Abhazya merkezi idaresinin sınırları ve politikaları dışında hayat süren Ahçıpsaların feodal yönetici aileleri Barkan-yıpa, Adzagua, Müfid-yıpa, Kazlat-yıpa ve Çüzbi-yıpalardı. Komşu Ubıh ve Adığe kabileleri ile iyi ilişkiler içerisindeydiler. Adığeler, Ahçıpsa Abazları ve onların kontrolündeki köyler için büyük Modovey tabirini kullanırlardı. 1864 sürgünü ile Ahçıpsaların tamamı Osmanlıya sürgün edildi. Bugün Türkiye'de 20 civarı Ahçıpsa köyü Hendek ağırlıklı olmak üzere birazda Düzce Gölyaka'ya yakın yerlerde yaşamaktadırlar. Konuştukları ağız Abazacanın güney batı grubuna girmektedir. Ahçıpsa köylerinin içerisinde Abazalaşmış çok sayıda Ubıh sülalesi mevcuttur.
3- Pshu kabilesi (Apsuva): Bzıp nehrine üst taraflarda karışan Bevza nehri boyunca yaşıyorlardı. Yani bzıp nehrinin kuzeye doğru üst yataklarında bzıp vadisinde yaşıyorlardı. Özellikle Ahçıpsalılar ile yakın ilişkiler içersindeydiler. Adığeler Pshu de yaşayan Abaza köyleri için küçük Modevey tabirini kullanırlardı. Merkezi Çaçba krallığının dışında yaşayan Psulular. Mas- yıpa ailesinin kontrolündeydi. 30'un üzerinde Pshu köyü vardı o dönem burada. Birçok yazışmada kaçakların ve asi Abazaların saklanma yeri olarak geçer Pshu bölgesi. 1864 sürgünü ile büyük bir kısmı Osmanlıya sürgün edilmiştir. Yaklaşık 100 civarı aile bugünkü Karaçay Çerkes'e sürülmüş Aşkarıva olan Çegerey Abazaları içersine karışmıştır. Osmanlıya sürgün edilen Pshulular zamanla komşu kabilelerin içerisinde erimiştir. Psulular artık bir kabile olarak bilinmemekte olup bir sülale kavramına dönüşmüştür. Ahçıpsa kabilesi içerine karışmış iç içe yaşayan yüzlerce Pshu sülalesi bulunmaktadır.
4- Aibga (Aybga) kabilesi (Apsuva): Psov nehrinin yukarılarında yaşarlardı. Küçük Abhazya diye tabir edilen yerlerde Çaçba merkezi otoritesinin dışında Abağba sülalesinin kontrolünde yaşarlardı. O dönem 3 Aibga köyü bulunmaktaydı. Yaşadıkları yere Abazaca Mekilrıpş diniliyordu. Aibga kabilesi 1864 sürgün öncesi ciddi kayıplar vermiş, kalanlar sürgün ile Osmanlıya gelmiş fakat diğer kabileler içerisinde erimişlerdi. Bugün Aibga diye bilinen bir kabile kalmamıştır! Sürgün döneminde hayatta kalanların evlerini yaktıkları, atlarını öldürdükleri ve bu şekilde topraklarını terk ettikleri bilinmektedir.
5- Çüciaa Kabilesi (Apsuva): Matsesta nehri civarında hudapsı ve çevresinde Çüciaa'lar yaşardı. Çaçba otoritesinin sınırları dışında küçük Abhazya diye tabir edilen yerlerde bulunurlardı. 1864 sürgünü ile Osmanlıya gelmişlerdir. Türkiye'de Bileciğe bağlı 3 köyde hayatlarını sürdürmektedirler. Künçes, Hasandere ve Elmabahçe köyleri. Konuştukları Abazaca güneybatı grubuna giren Sadz ağzına yakındır!
6- T'am (Aşkaruva): Abhazya'nın bugünkü sınırları dışında, kuzeydoğudaki Kafkasyalılardan arındırılmış bölgede yer alan Ahmetovskaya ilçesi yakınlarında kurulu olan T'am Abazalarının tarihi köyleri savaş sürecinde tamamen boşaltılmış ve bireyleri deniz yoluyla Samsun'a gönderilmiştir. Bugün Samsun'daki Hurdaz köyü ile yakınlarındaki 2 Abaza köyünde yaşamaktadırlar.
7- Çegerey (Aşkaruva): Şahgirey olarak da bilinen Çegereyler bugün Karaçay- Çerkes'deki Aşkarıwa köyü olan Apsua’da yaşamaktadırlar. Sürgünde Osmanlıya gelen Çegereyler sayıca kalabalık olmayıp diğer Abaza boylarının içinde erimiş durumda olup sülale veya aile haline dönüşmüşlerdir. Çok az sayıda Sivas tarafında rastlanmaktadır. Kafkasya'daki Çegereyler içerisinde Pshu bölgesinden oraya gelen çok sayıda sülale vardır.
8- Kızılbek (Aşkaruva): Diasporada çok az bilinmekte olup Kafkasya'da da kalanlar diğer kabileler içerisinde erimiştir. Savaş döneminde asilikleri ve savaşçılıkları ile tanınmışlardır. Günümüzde sayısal olarak sülale boyutuna düşmüşlerdir.
9- Başılbiy (Aşkaruva): Rus-Kafkas savaşları sonrasında sayıca azalan Başılbiylerden bir bölümü Karaçay-Çerkes’da 1860’lardan sonra kurulan Abaza köyleri olan Kuıjdu, Kuıj Çkuın, Abaza Hable ve Apsua köylerine dağıtılmışlardır. Yine Başılbey ailelerden önemli, bir bölüm de Kabardey bölgelerindeki köylere dağılmışlardır
10- Low (Aşuva): Bugünkü Karaçay Çerkes topraklarında yer alan 3 adet köye ismini veren Abaza prens ailesi ve beraberinde yaşayan Abaza sülalelerin oluşturduğu nüfusun büyük kısmı Rus-Kafkas savaşı sürecinde 1859 ve sonrasında deniz yoluyla Şile’ye gelmiş, 0radan Sakarya, Eskişehir, Yozgat ve Kayseri yönünde hareket ederek çeşitli köyle kurmuşlardır. Türkiye'de 3 adet köyün Abazaca ismi Lowkıt. 1- Kayseri- Altıkesek. 2- Adana Tufanbeyli- Akpınar. 3- Yozgat- Sorgun- Osmaniye. Kafkasya'da Bugünkü Guım-Lowkıt köyü ile Kislavodsk şehri (eski adıyla Narzan) arasındaki bölgede yer alan 6- 7 Abaza köyü Ruslarla yapılan savaşlarda yer aldıkları gerekçesi ile cezalandırılıyorlar. Ruslarca tamamen boşaltılıp yok edilen bu köylerin nüfuslarının bir kısmı Kabardey topraklarına gitmek zorunda kalmışlardır. Kalanlar ise sonradan Guım lowkıt köyünde toplanıyorlar. Ayrıca Tram'lar bugün Guım-lokt'ın mahallesi konumundadır. Türkiye'de 2 adet köyün Abazaca adı Tramkıt. Biri Yozgat Çekerek'deki Mercimekkören köyü, diğeri Tokat Erbaa'ya bağlı Çerkes Fındıcık köyüdür.
11- Barakaylar ( Aşkaruva): Barakaylar 18. yüzyılın ilk yarısında Kuzey Kafkasya'da yerleşik duruma geçmişlerdir. Ancak Rus-Kafkas savaşları sürecinde bu boya ait Abazaların çoğunluğu 1861-1863 yılları arasında Sid-Yismeyl-Gebequa adlı 3 sülalenin yönetiminde Osmanlı topraklarına sürülmüşlerdir.
KAVRAM KARGAŞASINA SEBEP OLAN VE BİLİNMESİ GEREKEN DİP NOTLAR:
&… En üst doğru tanımlama ABAZA’dır. Eski kaynaklarda (Arap, Bizans, Roma, Rus) bakıldığında halka verilen ad ABAZA’dır. Abaza kendi içinde 3 kola ayrılır.
1- Apsuva, 2- Aşuva, 3- Aşkaruva
... Apsuva Kabileleri:
1- Sadz, 2- Çüçüa, 3- Ahçıpsa, 4- Aibga, 5- Pshu, 6- Bzıp, 7- Guma( Bu kabile hakkında araştırma devam ediyor), 8- Dal( Bu kabile hakkında araştırma devam ediyor ve Dal’lılar Tsabal kabilesi içinde erimiş durumdadır), 9-Tsabal, 10- Samırzagan.
... Aşuwa Kabileleri:
1- Low, 2- Bibard, 3- Cantemır, 4- Keaça, 5- Qlıç, 6- Darıqua
... Aşkaruwa Kabileleri:
1- T'am, 2- Bağ, 3- Mısılbiy, 4- Kızılbek, 5- Başılbiy, 6- Barakay, 7- Çegerey
... Gürcüler Abazalar'a Aphazi derler. Buda zamanla Ruslar tarafından Abhaz olarak benimsendi.
... Adigeler;
Abazaları, sahil Adigeleri (Şapsığ, Abzeh, Çemguey) ''AZIĞA'' olarak adlandırırlar. Kabardeyler ise Abazaları ''ABAZE'' olarak adlandırırlar.
... AŞXARUVA;
Dağlık bölge insanı, halkı demektir. Üç köy ağırlıklı olmak üzere bugünkü Karaçay Çerkes sınırları içerisinde yaşarlar. Diasporaya buralardan gitmişlerdir.
... TAPANTA ;
Osetlerin Aşuva Abazalarına verdiği isimdir. Manası düzlük vadilerde yaşayanlar demek. Bugünkü Karaçay Çerkes sınırlarında yaşarlar. 2009 yılında 5 köyü kapsayan kendi milli rayonlarına kurmuşlardır. 1850’li yıllardan başlayarak Diasporaya bu topraklardan gitmişlerdir.
... APSUVA:
Abhazya'da yaşanlar kendilerine Apsuva, Vatanlarına Apsnı derler.
... ABAZİN;
Rusların Karaçay Çerkesk'te yaşayan Aşuva ve Aşxaruvalara verdiği ortak isimdir.(Rusçada milliyet adlarının sonuna eklenen bir takıyla “Abazin” olarak yerleşen bu kavram Çarlık döneminde ortaya çıkan ve Sovyetler Birliği'nin “milliyetler politikası”yla iyice yerleşen bu ayrım sonucunda “Abhazlar” ve “Abazinler” akraba fakat ayrı iki halk olarak kabul edildi. Yani Abhaz ve Abazin Abazaların iki grubuna Rusçada verilen adlardır. Abhazya'daki Abazalar “Abhaz”, Rusya'ya bağlı Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nde yaşayan Abazalar “Abazin” olarak adlandırılır. Rusça aracılığıyla geçtiği Batı dillerinde de genellikle böyle kullanılır.
... ABHAZ
son zamanlarda ABAZA ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Oysaki Abhaz sadece Abhazya'da yaşayanlara verilen isimdir ve Kuzey Kafkasya'daki Abazaları kapsamaz.
… Bu yazıda 1864 ve öncesindeki süreçte vatanlarından ayrılan Abaza kabilelerinden (boylarından) bahsedilmektedir.1867 ve 1878 yıllarında toplu olarak iki büyük sürgün süreci daha yaşamak zorunda kalan diğer Abaza boyları (Bzıp, Guma, Abjuva, Tsabal, Dal)
21 Mayıs 1864 büyük Çerkes sürgünü ile birlikte vatanlarını terk etmek zorunda kalan Abazaların, diğer kardeş halklar olan Adığe ve Ubıh boyları ile birlikte Osmanlı devletinin topraklarının farklı yerlerine yerleşmek zorunda kaldıklarını, Adığe ve Ubıh boyları ile birlikte aynı trajediyi yaşadıkları bilinmektedir.
Bu paralelde özellikle son aylarda sürekli olarak Çerkes sürgününden bahsedilmektedir. Çerkes sürgününden bahsetmek ve o eksende açıklamalar yapıp, yazılar yazmak toplumun kendi tarihine ve değerlerine sahip çıktığının önemli bir göstergedir.
Ubıhların tamamı, Adığelerin büyük bir kesimi ve Abazaların birçok kabilesi bu sürgünden nasibini almıştır. Abazalar özelinde Konuya açıklık getirmek adına gelelim bu boyları beraber inceleyelim…
1864 VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEMDE SÜRÜLEN VEYA CEZALANDIRILAN ABAZA BOYLARI:
1- Sadz Kabilesi (Apsuva): Bzıp nehrinden Xosta nehrine kadar, Gagradan Soçiye kadar ve Soçipsta vadisine kadar yaşarlardı. Gürcüler kendilerine Ciget Abazaları derdi. Sadzlara Khaltsıs’da deniyor. Birçok yerde komşuları olan Ubıh ve Adığelerle yakın ilişkiler içerisindeydiler. Özellikle Ubıhlar'a yakın yerlerde yaşıyorlardı. 1810 yılında Rusya'nın kontrolüne geçen büyük Abhazya diye tabir edilen kral Çaçba hanedanlığının kontrolü ve merkezi idarenin sınırları dışında yaşayan Sadzlar da Feodal dönemim realitesini yansıtan Tsanba, Geçba ve Arıdba gibi ailelerin sözü geçiyordu. 1864 öncesi dönemde özellikle komşuları Ubıhlar ile birlikte Ruslara karşı ciddi mücadeleler vermişlerdir. Yaşadıkları yerlere tarihçiler küçük Abhazya diye adlandırırlar. Saydığım bu yerlerde yaşayan 30 civarı Sadz köyü 1864 sürgünü ile Osmanlıya gitmişlerdir. En çok olarak Sakarya Akyazı hattında ve Sakarya'nın merkezine yakın yerlerde 20'nin üzerinde köy kurmuşlardır. Bu köylerin tamamında yaşayan Sadzlar Güney batı Abazacası grubuna giren Sadz ağzı ile konuşurlar. Bugün bu köylerin birçoğunda Abazalaşmış Ubıh aileler mevcuttur.
2- Ahçıpsa Kabilesi (Apsuva): Mızımta ırmağının başlarında yaşıyorlardı. 19. yüzyıl Rus kaynaklarında Kbaada olarak geçen bugün adı Krasnaya Polyana olan yerin adı Abazaca Gubaa-dü! Soçi 2014 kış olimpiyatlarına ev sahipliği yapacak bu topraklarda eskiden Ahçıpsa Abazaları yaşardı. Krasnaya Polyananın da dâhil olduğu bu yerler eskiden Ahçıpsalarındı. O dönem onlarca yerleşim ve köyden oluşan Ahçıpsalılar; Ahtsu, Çıjü, Zıxra, Ahıştır, Psaştxa, Laura, Bzırıpsı gibi yerlerde yaşıyorlardı. Büyük Abhazya merkezi idaresinin sınırları ve politikaları dışında hayat süren Ahçıpsaların feodal yönetici aileleri Barkan-yıpa, Adzagua, Müfid-yıpa, Kazlat-yıpa ve Çüzbi-yıpalardı. Komşu Ubıh ve Adığe kabileleri ile iyi ilişkiler içerisindeydiler. Adığeler, Ahçıpsa Abazları ve onların kontrolündeki köyler için büyük Modovey tabirini kullanırlardı. 1864 sürgünü ile Ahçıpsaların tamamı Osmanlıya sürgün edildi. Bugün Türkiye'de 20 civarı Ahçıpsa köyü Hendek ağırlıklı olmak üzere birazda Düzce Gölyaka'ya yakın yerlerde yaşamaktadırlar. Konuştukları ağız Abazacanın güney batı grubuna girmektedir. Ahçıpsa köylerinin içerisinde Abazalaşmış çok sayıda Ubıh sülalesi mevcuttur.
3- Pshu kabilesi (Apsuva): Bzıp nehrine üst taraflarda karışan Bevza nehri boyunca yaşıyorlardı. Yani bzıp nehrinin kuzeye doğru üst yataklarında bzıp vadisinde yaşıyorlardı. Özellikle Ahçıpsalılar ile yakın ilişkiler içersindeydiler. Adığeler Pshu de yaşayan Abaza köyleri için küçük Modevey tabirini kullanırlardı. Merkezi Çaçba krallığının dışında yaşayan Psulular. Mas- yıpa ailesinin kontrolündeydi. 30'un üzerinde Pshu köyü vardı o dönem burada. Birçok yazışmada kaçakların ve asi Abazaların saklanma yeri olarak geçer Pshu bölgesi. 1864 sürgünü ile büyük bir kısmı Osmanlıya sürgün edilmiştir. Yaklaşık 100 civarı aile bugünkü Karaçay Çerkes'e sürülmüş Aşkarıva olan Çegerey Abazaları içersine karışmıştır. Osmanlıya sürgün edilen Pshulular zamanla komşu kabilelerin içerisinde erimiştir. Psulular artık bir kabile olarak bilinmemekte olup bir sülale kavramına dönüşmüştür. Ahçıpsa kabilesi içerine karışmış iç içe yaşayan yüzlerce Pshu sülalesi bulunmaktadır.
4- Aibga (Aybga) kabilesi (Apsuva): Psov nehrinin yukarılarında yaşarlardı. Küçük Abhazya diye tabir edilen yerlerde Çaçba merkezi otoritesinin dışında Abağba sülalesinin kontrolünde yaşarlardı. O dönem 3 Aibga köyü bulunmaktaydı. Yaşadıkları yere Abazaca Mekilrıpş diniliyordu. Aibga kabilesi 1864 sürgün öncesi ciddi kayıplar vermiş, kalanlar sürgün ile Osmanlıya gelmiş fakat diğer kabileler içerisinde erimişlerdi. Bugün Aibga diye bilinen bir kabile kalmamıştır! Sürgün döneminde hayatta kalanların evlerini yaktıkları, atlarını öldürdükleri ve bu şekilde topraklarını terk ettikleri bilinmektedir.
5- Çüciaa Kabilesi (Apsuva): Matsesta nehri civarında hudapsı ve çevresinde Çüciaa'lar yaşardı. Çaçba otoritesinin sınırları dışında küçük Abhazya diye tabir edilen yerlerde bulunurlardı. 1864 sürgünü ile Osmanlıya gelmişlerdir. Türkiye'de Bileciğe bağlı 3 köyde hayatlarını sürdürmektedirler. Künçes, Hasandere ve Elmabahçe köyleri. Konuştukları Abazaca güneybatı grubuna giren Sadz ağzına yakındır!
6- T'am (Aşkaruva): Abhazya'nın bugünkü sınırları dışında, kuzeydoğudaki Kafkasyalılardan arındırılmış bölgede yer alan Ahmetovskaya ilçesi yakınlarında kurulu olan T'am Abazalarının tarihi köyleri savaş sürecinde tamamen boşaltılmış ve bireyleri deniz yoluyla Samsun'a gönderilmiştir. Bugün Samsun'daki Hurdaz köyü ile yakınlarındaki 2 Abaza köyünde yaşamaktadırlar.
7- Çegerey (Aşkaruva): Şahgirey olarak da bilinen Çegereyler bugün Karaçay- Çerkes'deki Aşkarıwa köyü olan Apsua’da yaşamaktadırlar. Sürgünde Osmanlıya gelen Çegereyler sayıca kalabalık olmayıp diğer Abaza boylarının içinde erimiş durumda olup sülale veya aile haline dönüşmüşlerdir. Çok az sayıda Sivas tarafında rastlanmaktadır. Kafkasya'daki Çegereyler içerisinde Pshu bölgesinden oraya gelen çok sayıda sülale vardır.
8- Kızılbek (Aşkaruva): Diasporada çok az bilinmekte olup Kafkasya'da da kalanlar diğer kabileler içerisinde erimiştir. Savaş döneminde asilikleri ve savaşçılıkları ile tanınmışlardır. Günümüzde sayısal olarak sülale boyutuna düşmüşlerdir.
9- Başılbiy (Aşkaruva): Rus-Kafkas savaşları sonrasında sayıca azalan Başılbiylerden bir bölümü Karaçay-Çerkes’da 1860’lardan sonra kurulan Abaza köyleri olan Kuıjdu, Kuıj Çkuın, Abaza Hable ve Apsua köylerine dağıtılmışlardır. Yine Başılbey ailelerden önemli, bir bölüm de Kabardey bölgelerindeki köylere dağılmışlardır
10- Low (Aşuva): Bugünkü Karaçay Çerkes topraklarında yer alan 3 adet köye ismini veren Abaza prens ailesi ve beraberinde yaşayan Abaza sülalelerin oluşturduğu nüfusun büyük kısmı Rus-Kafkas savaşı sürecinde 1859 ve sonrasında deniz yoluyla Şile’ye gelmiş, 0radan Sakarya, Eskişehir, Yozgat ve Kayseri yönünde hareket ederek çeşitli köyle kurmuşlardır. Türkiye'de 3 adet köyün Abazaca ismi Lowkıt. 1- Kayseri- Altıkesek. 2- Adana Tufanbeyli- Akpınar. 3- Yozgat- Sorgun- Osmaniye. Kafkasya'da Bugünkü Guım-Lowkıt köyü ile Kislavodsk şehri (eski adıyla Narzan) arasındaki bölgede yer alan 6- 7 Abaza köyü Ruslarla yapılan savaşlarda yer aldıkları gerekçesi ile cezalandırılıyorlar. Ruslarca tamamen boşaltılıp yok edilen bu köylerin nüfuslarının bir kısmı Kabardey topraklarına gitmek zorunda kalmışlardır. Kalanlar ise sonradan Guım lowkıt köyünde toplanıyorlar. Ayrıca Tram'lar bugün Guım-lokt'ın mahallesi konumundadır. Türkiye'de 2 adet köyün Abazaca adı Tramkıt. Biri Yozgat Çekerek'deki Mercimekkören köyü, diğeri Tokat Erbaa'ya bağlı Çerkes Fındıcık köyüdür.
11- Barakaylar ( Aşkaruva): Barakaylar 18. yüzyılın ilk yarısında Kuzey Kafkasya'da yerleşik duruma geçmişlerdir. Ancak Rus-Kafkas savaşları sürecinde bu boya ait Abazaların çoğunluğu 1861-1863 yılları arasında Sid-Yismeyl-Gebequa adlı 3 sülalenin yönetiminde Osmanlı topraklarına sürülmüşlerdir.
KAVRAM KARGAŞASINA SEBEP OLAN VE BİLİNMESİ GEREKEN DİP NOTLAR:
&… En üst doğru tanımlama ABAZA’dır. Eski kaynaklarda (Arap, Bizans, Roma, Rus) bakıldığında halka verilen ad ABAZA’dır. Abaza kendi içinde 3 kola ayrılır.
1- Apsuva, 2- Aşuva, 3- Aşkaruva
... Apsuva Kabileleri:
1- Sadz, 2- Çüçüa, 3- Ahçıpsa, 4- Aibga, 5- Pshu, 6- Bzıp, 7- Guma( Bu kabile hakkında araştırma devam ediyor), 8- Dal( Bu kabile hakkında araştırma devam ediyor ve Dal’lılar Tsabal kabilesi içinde erimiş durumdadır), 9-Tsabal, 10- Samırzagan.
... Aşuwa Kabileleri:
1- Low, 2- Bibard, 3- Cantemır, 4- Keaça, 5- Qlıç, 6- Darıqua
... Aşkaruwa Kabileleri:
1- T'am, 2- Bağ, 3- Mısılbiy, 4- Kızılbek, 5- Başılbiy, 6- Barakay, 7- Çegerey
... Gürcüler Abazalar'a Aphazi derler. Buda zamanla Ruslar tarafından Abhaz olarak benimsendi.
... Adigeler;
Abazaları, sahil Adigeleri (Şapsığ, Abzeh, Çemguey) ''AZIĞA'' olarak adlandırırlar. Kabardeyler ise Abazaları ''ABAZE'' olarak adlandırırlar.
... AŞXARUVA;
Dağlık bölge insanı, halkı demektir. Üç köy ağırlıklı olmak üzere bugünkü Karaçay Çerkes sınırları içerisinde yaşarlar. Diasporaya buralardan gitmişlerdir.
... TAPANTA ;
Osetlerin Aşuva Abazalarına verdiği isimdir. Manası düzlük vadilerde yaşayanlar demek. Bugünkü Karaçay Çerkes sınırlarında yaşarlar. 2009 yılında 5 köyü kapsayan kendi milli rayonlarına kurmuşlardır. 1850’li yıllardan başlayarak Diasporaya bu topraklardan gitmişlerdir.
... APSUVA:
Abhazya'da yaşanlar kendilerine Apsuva, Vatanlarına Apsnı derler.
... ABAZİN;
Rusların Karaçay Çerkesk'te yaşayan Aşuva ve Aşxaruvalara verdiği ortak isimdir.(Rusçada milliyet adlarının sonuna eklenen bir takıyla “Abazin” olarak yerleşen bu kavram Çarlık döneminde ortaya çıkan ve Sovyetler Birliği'nin “milliyetler politikası”yla iyice yerleşen bu ayrım sonucunda “Abhazlar” ve “Abazinler” akraba fakat ayrı iki halk olarak kabul edildi. Yani Abhaz ve Abazin Abazaların iki grubuna Rusçada verilen adlardır. Abhazya'daki Abazalar “Abhaz”, Rusya'ya bağlı Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nde yaşayan Abazalar “Abazin” olarak adlandırılır. Rusça aracılığıyla geçtiği Batı dillerinde de genellikle böyle kullanılır.
... ABHAZ
son zamanlarda ABAZA ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Oysaki Abhaz sadece Abhazya'da yaşayanlara verilen isimdir ve Kuzey Kafkasya'daki Abazaları kapsamaz.
… Bu yazıda 1864 ve öncesindeki süreçte vatanlarından ayrılan Abaza kabilelerinden (boylarından) bahsedilmektedir.1867 ve 1878 yıllarında toplu olarak iki büyük sürgün süreci daha yaşamak zorunda kalan diğer Abaza boyları (Bzıp, Guma, Abjuva, Tsabal, Dal)
